Amerika Birleşik Devletleri (ABD), engelli bireylerin haklarını korumak ve yaşam kalitelerini artırmak için oldukça kapsamlı düzenlemelere sahiptir. Bu düzenlemeler, federal düzeydeki yasalar ve eyaletlere özgü kurallar ile desteklenir. İşte ABD’de engelli haklarına dair temel bilgiler:
1. Americans with Disabilities Act (ADA)
ADA, ABD’deki en kapsamlı engelli hakları yasalarından biridir ve şu alanları kapsar:
- İş hayatı: İşverenler, engelli bireyleri ayrımcılığa uğratmamakla ve makul düzenlemeler yapmakla yükümlüdür.
- Kamu hizmetleri: Devlet kurumları, engelli bireylerin erişimine uygun hizmetler sunmak zorundadır.
- Özel sektör: Mağazalar, restoranlar, oteller gibi işletmeler engelli erişimine uygun olmalıdır.
- Telekomünikasyon: İşitme veya konuşma engelli bireyler için iletişim hizmetleri sağlanmalıdır.
2. Eğitim Hakları
Engelli bireylerin eğitim hakları Individuals with Disabilities Education Act (IDEA) ile korunur. Bu yasa, engelli çocukların ücretsiz ve uygun eğitim almasını garanti eder. Özel ihtiyaçları olan çocuklar için bireyselleştirilmiş eğitim planları (IEP) oluşturulur.
3. Barınma Hakları
Fair Housing Act (FHA), engelli bireylerin konut arama süreçlerinde ayrımcılığa uğramalarını yasaklar. Ayrıca, ev sahiplerinin ve toplulukların engellilere uygun düzenlemeler yapması gerekebilir.
4. Sağlık ve Sosyal Güvenlik
ABD’de engelli bireyler, şu sosyal güvenlik ve sağlık programlarından yararlanabilir:
- Social Security Disability Insurance (SSDI): Çalışamayacak durumda olan engelliler için gelir desteği sağlar.
- Supplemental Security Income (SSI): Düşük gelirli ve engelli bireylere maddi yardım sunar.
- Medicare ve Medicaid: Engelli bireylerin sağlık hizmetlerine erişimini kolaylaştırır.
5. Ulaşım Hakları
Toplu taşıma ve havayolu hizmetleri, engelli bireylere uygun hale getirilmiştir. ADA, otobüs, tren ve diğer toplu taşıma araçlarının erişilebilir olmasını şart koşar. Air Carrier Access Act (ACAA) ise engelli yolcular için hava yolu hizmetlerinde ayrımcılığı yasaklar.
6. Hak Arama ve Şikayet Mekanizmaları
Engelli bireyler, haklarının ihlal edildiğini düşündüklerinde şikayetlerini ABD Adalet Bakanlığı’na (Department of Justice) veya ilgili yerel yönetimlere iletebilirler.
ABD’deki bu kapsamlı yasal çerçeve, engelli bireylerin bağımsız yaşamalarına, toplumda eşit bir şekilde yer almalarına ve ayrımcılığa uğramamalarına olanak tanır.
Etiketler: engelli hakları, ADA, eğitim hakları, sosyal güvenlik, erişilebilirlik